Projekt performatywny, w którym domagamy się radykalnej redefinicji pojęcia narodowej kultury. Mówimy o potrzebie integracji twórców-migrantów, o rozszerzeniu pojęcia narodowych praktyk aktorskich. Czy teatr może być nową wieżą Babel?

Polska znajduje się w wyjątkowym momencie. Na przestrzeni ostatnich 3 lat, za sprawą fali masowej migracji ekonomicznej w Polsce, zachodzą szybkie i radykalne zmiany w strukturze społeczeństwa. W samej tylko Warszawie ostatnie szacunki mówią o 150 tys. cudzoziemców – to oznacza, że stanowią oni już ok. 10% mieszkańców miasta. W całym kraju w 2016 roku zarejestrowanych cudzoziemców było o połowę mniej niż dziś – niecałe 300 tysięcy. Kluczowe zatem staje się zagadnienie tożsamości kulturowej współczesnej Polski i przestrzeni, jaką pozostawia się w niej dla obcokrajowców, imigrantów. Nie istnieją krajowe systemy integracyjne, dzięki którym cudzoziemki i cudzoziemcy mogliby bezpiecznie i stabilnie budować w Polsce swoją przyszłość. Wartości, takie jak otwartość, liberalizm i postępowość nie zawsze idą w tym wypadku w parze z elementarnym doświadczeniem wykluczonych przybyszy, „obcych” próbujących odnaleźć swoje miejsce w Polsce. Dla nas, twórczyń i twórców teatralnych, równie istotne stają się społeczne zmiany znajdujące odzwierciedlenie w przestrzeni kultury: w teatrze i – szerzej – na artystycznym rynku pracy. Zjawisko „szklanego sufitu” występuje równie silnie w teatrze i w filmie: bezrobotni aktorzy obcego pochodzenia nie znajdują zatrudnienia w państwowych instytucjach kultury. Teatr, tradycyjnie pojmowany jako przestrzeń zaangażowanej społecznej krytyki, miejsce awangardowych poszukiwań i instytucja walki o wolność, staje się w przewrotny sposób narzędziem umacniania podziałów, które deklaratywnie zwalcza.

W projekcie korzystamy z osobistego doświadczenia zaproszonych migrantek-artystek i migrantów-artystów, żeby móc mierzyć się z koniecznością przedefiniowania znaczenia bycia aktorem i mieszkańcem Polski. Konfrontujemy się z poczuciem wyobcowania i nowym znaczeniem codziennych zmagań z perspektywy obcego. Tym samym projekt jest przyczynkiem do badań nad istotą sztuki aktorskiej we współczesnym wielokulturowym i zglobalizowanym świecie. Analizujemy napięcie zachodzące między wymiarem kreacyjnym w pracy aktora a budowaniem wypowiedzi opartej na jego tożsamości kulturowej. Chcemy odpowiadać na pytania dotyczące strategii, jakie może podjąć aktor-migrant, by dostać szansę pracy w swoim zawodzie. Czy musi i jest w stanie zmienić się w „prawdziwego Polaka”, pozbywając się własnej tożsamości, akcentu, tradycji i koloru skóry? Te doświadczenia pomagają nam sformułować nasze wspólne marzenia i plany, jakie mamy na przyszłość.

Wychodzimy od wyobrażenia kultury narodowej, która ma charakter integrujący, uwzględniający zróżnicowane doświadczenia i uwarunkowania kulturowe osób. Chcemy, aby doprowadziło nas to do trwałej zmiany, chociażby w mikroskali, w której zaproszone do projektu artystki i artyści mają szansę przebicia szklanego sufitu.

​

NOTKA: Tekst jest integralną częścią projektu w reżyserii Katarzyny Kalwat i powstał we współpracy z aktorami biorącymi udział w projekcie, w oparciu o ich prywatne historie.